سیناریۆکانی قەیرانی ئیستای عێراق

ئەوبارودۆخەی کە ئیستا هاتۆتە پێش لەبەغداد ئەگەری چەند سینارۆیەک لەخۆدەگرێت.

یەکەم: هەڵوەشاندنەوەی هەرسێ سەرۆکایتیەکە و ئەنجامدانی هەڵبژاردنی پێش وەختە. لەم بارەدا زۆر ئەستە مە بتوانرێت بارودۆخی ئاڵۆزی عێراق لەداهاتوویەکی نزیکدا ئاسیی بکاتەوە.چونکە گرفتی ئیستای خۆپیشاندەران بەوە چارەسەرناکرێت .ئەوهۆکارانەی کە خەڵکی هێناوەتە گۆرەپانی تەحریر بەگۆرینی دەموو چاوەکان لەیەکێکەوە بۆ کەسێکی تر چارەسەر نابێت. بۆیە چارەسەرەکە لە گۆرینی سێ سەرۆکایەتییەدانی یە.

دووەم: هەڵوەشاندنەوەی سێ سەرۆکایەتی یەکە و بڕیاردان لەسەر قۆناغی راگوزەرو دامەزراندنی حکومەتی انقاذی نیشتمانی.

لەم سینارۆیەدا دەستوری عێراق و دامەزراوەکانی دووبارە دەبێت داڕشتنەوەی بۆ بکرێت و ئەوەش پێویستی بوونی نوسینەوەی دەستوور یان هەموارکردنی لەلایەن لیژنەیەکەوە کاری سەرەکی قۆناغەکە دەبێت. ئەم هەنگاوە بۆ عێراقێکی دابەش بوو ئاسان نابێت بەتایبەت کەمێژوویەکی ناساقمگیر و ناهاوتای پێکهاتەکانی هەیە.

سێ یەم: پێکداکێشانی لایەنە سیاسی یەکان بەتایبەتی ئەوانەی خاوەن میلیشیان و وەلایان بۆ هێزگەلێکی هەرێمایەتی هەیە.

گوومانی تێدانییە کە لەعێراقدا ئەوانەی چەکیان بەدەستە لەدەرەوەی هێزەچەکدارە فەرمی یەکان زۆرن و لەوئاڵۆزیەشدا مەترسی بەریەک کەوتنیان ئەگەرێکە بەتایبەت ئەو کاتەی بەرژەوەندییەکانیان دەکەوێتە مەترسی یەوە و ئیستاش بەرژەوەندی زۆر لەو هێزانە لەبەردەم لەناوچوندایە بۆیە هەڵگیرسانی شەری میلیشیاکان لەوبارودۆخەدا بەدوور نازانرێت.

لەئەگەر هەڵگیرسانی شەڕی لەوجۆرە دامەزراوەسیاسیەکان نەک هەڵدەوەشێتەوە بگرە هیچ بەهایەکی دامەزراوەییان نامێنێت و ئەوەی تحکم دەکات بریتی دەبێت لە چەک بەدەستەکان و ئەوانەی توانای زاڵبوونیان هەیە. بەرجەستەبوونی بەرژەوەندی هاووڵاتیان وداخوازیەکانیان نەک نایەتەدی بەڵکو دەبنە سوتماکی ئەوشەڕەنەخوازراوە.

یەکێکی تر لە سینارۆیەکان ئەوەیە کە بارودخەکە هیچ نەگۆرێت یاگۆرانکاری شکلی ئەنجام بدەن کە لەووتاری هەرسێ سەرۆکایەتی یەکەوە دەرچووە وبیستراوە. ئەمەیان لەم بارودۆخەدا ئەستەمە چونکە هاووڵاتیان بەجۆرێک هاتوونەتەدەنگ ئەستەمە بتوانرێت دابمرکێتەوە و بێ ئەنجام بێت.

پرسیار ئەویە ئایا کاراکتەرە هەرێمی ونێودەوڵەتییەکان ڕۆڵیان چی یە؟

سەرەڕای ئەوەی نادادگەری و گەندەڵی هاووڵاتیانی هەراسان کردووە، بەڵام لەم بارودۆخەی ئێستا کاراکتەرە هەرێمی و نێودەوڵەتی یەکان بێ کاریگەر نین و رۆڵیان هەیە.  لەوەدەچێت پەلەکردنی ئێران لە لێدانی بیرەنەوتەکانی سعودیە لەچەند مانگی ڕابردوو یەكێک بێت لەو عۆكارانه‌ی دۆخی عێراقی پیا ده‌گوزه‌رێت.

ئارامی عێراق بۆ ئێران لەو بارودۆخە ئابووریە سەختەی کەتێکەووە زۆر بەسوود بوو چونکە لەڕێگەی عێراقەوە دەیتوانی دۆلار بەدەست بخات وبازارێک بێت بۆ فرۆشتنی سووتەمەنی یەکان.ئەمەسەرەرای ئەوەی ئەوئارامییەی عێراق دەستی ئیرانی کردبوویەوە کە سەرقاڵی یەمەن و سوریا و لوبنان و.....هتد بێت.چونکە زۆر زەحمەتە بۆ ئێران بتوانێت لەیەک کاتدا هاوکێشەکانی سوریا و یەمەن و عێراق و لوبنان و...هتد بەهاوسەنگی راگرێت بەتایبەتی عێراق کە بۆ ئیران گرنگی یەکەی لەهەموو دەوڵەتانی لەپێشترە.

لەبەرامبەردا کاراکتەرێکی نێودەوڵەتی وەک ئەمریکا کاتێک دەبینێت ئیران لەعێراق و ئەوبارودۆخە چەند سوودمەندە و نەیشیتوانیووە بەرپرسەعێراقیەکان والێ بکات لەهەژمونی ئێران بەدوور بن بۆیە ئەم بارودۆخەی ئێستای بەغداد لەقازانجی ئەوە و هەوڵی ئەوەدەدات کە بەردەوامی هەبێت.

لەم بارودۆخەدا دەبێت کورد زۆر باش مامەڵەی تەندروست بکات و لەئەگەری هەرسیناریۆیەکدا هەرێمی کوردستان بەدەرنابێت لەجێکەوتەکانی ئەو ئاڵۆزیەی دێتە پێشەوە. لەداهاتوودا دەبێت ئەوەباش بزانرێت کە کاراکتەرە ناوخۆییەکان بەبێ کاراکتەری دەرەکی (هەرێمی و نێودەوڵەتی) سەرکەوتوونابن لە ئەنجامدانی گۆرانکاری. کوردیش وەک لە۲٠٠۳ پێگەیان کاریگەربوو ئێستا لەو ئاستەدانیە و پێویستی بەکاری جددی هەیە.